Det uforståelege

Eg har eit minne om at syster mi, søskenbarnet mitt og eg ville laga ei bok om verdsrommet. Dei to var fem år og eg var sju. Dei teikna, og eg kunne å skrive nokre få ord. Å laga ei bok kjentest viktig og fantastisk, noko heilt nytt. Men vi visste ikkje korleis vi skulle få det til. Resultatet var neppe noko anna enn kroting på nokre ark.

Eg ser for meg at eg drog ut ei skuffe i det store tunge, brune skrivebordet vårt. Der fann eg eit ark fylt med handskrift. Det einaste eg såg var line etter line med heilt like lykkjer. Eit mønster. Det var magisk at dei vaksne tilsynelatande las ei meining ut av det. Eller kanskje dei berre lata som?

Eg hugsar at mor mi ville lære meg å lesa, eg var fem år. Ho tok fram den gamle leseboka si som ho sjølv hadde hatt på skulen. Eg stotra meg framover bokstav for bokstav: «DAM DIN DUN». Eg hugsar frustrasjonen. Eg forstod ikkje kva det var eg skulle prøve på. Det var for vanskeleg. Eg gav opp.

Det er vinter 2016, og eg spør mor mi kvar ho har gjort av den gamle leseboka si. Etter litt leiting finn vi ho att i bokhylla. Leseboka er heilt utslite av lesing og kroting av barnehender. Mor mi har teikna ein bil på framsida. Før eg rekk å seia noko fortel far min: «Eg hugsar så godt at vi skulle lære å lesa på skulen. ‘DAM DIN DUN DU DATT I MIN DAM’. Eg kunne ikkje fatte kva det betydde. For ein idiotisk tåpeleg tekst». Tenk, for litt over 60 år sidan lagra altså far min akkurat det same minnet i hjerna si om den same teksten som eg gjorde for 30 år sidan.

Det er ganske enkelt å sjå det nå, at dette var ei imponerande upedagogisk lesebok. Barna skulle ikkje berre lære å lesa ukjente ord, dei skulle òg kople dei saman i ein heilt unormal kombinasjon. Progresjonen var bratt, nærast loddrett. I slutten av leseboka står det lange, kronglete dikt – som sikkert var arkaiske allereie på 1950-talet.

Upedagogisk, ja, men likevel ei fin bok. Illustrasjonane er vakre og fulle av forteljingar. Å sjå gjennom boka gjev meg deja vu side etter side. Sidene i boka er velkjente og samtidig framande.

Eg trur at store lesaropplevingar ofte har eit element av noko uforståeleg i seg. Ein balanserer mellom gjenkjenning og undring, mellom stadfesting av eigne tankar og å våge seg inn i det ukjente.

Guri Sørumgård Botheim (f. 1978) kjem frå Lesja og bur i Trondheim. Ho debuterte i 2009 med romanen Ramstein pensionat i lag med Sigrid Sørumgård Botheim. Våren 2016 gav ho ut diktsamlinga Heime mellom istidene. Guri arbeider som avdelingsleiar ved Norsk Forfattersentrum Midt-Norge.

Guri sender stafettpinnen vidare og vil utfordre Martin Ingebrigtsen til å dele sitt barnebokminne neste gong.

Boka kan lesast elektronisk hos Nasjonalbiblioteket på bokhylla.no.