Forbodne bøker

Kan hende var alle ungar slik på 70-talet. Kort heimklipt hår med skeive panneluggar, praktiske slengbukser i jordtonar. Mor vår prøvde av og til å kle oss i sommarkjolar, småblomstrete stoff som vi reiv sund når vi klatra og sprang. Mor vår som kom frå ein danna familie og gifta seg inn i denne bondeslekta, forsøkte å gjere oss annleis, eg trur ho skamma seg nokre gonger når vi vart bedne bort, dei villstyrlege ungane, retta på kleda våre, såg bekymra på oss.

Kan hende var det difor ho gøymde boka. Eg er ganske sikker på at det var ho som gjorde det. Slik ho seinare forbaud oss å sjå på Dynastiet. At ho ville oppdra oss, temme villskapen vår.

Det mørkeblå strikklakenet var litt for lite og lausna i langsidene på skumgummimadrassen, dei skeive sengesprinklane under madrassen, og der, den beige boka med ei brun teikning på framsida, sitringa om kvelden når eg i smug opna dei gulna sidene og las.

Syster mi og eg hadde ei eiga evne til å finne alt foreldra våre ville skjule.  Det var ingen ting vi ikkje kunne leite fram.  Alle gåvene dei hadde forsøkt å gøyme bort på mørkloft og låvar, forgjeves, og den litt ekle kjensla på julaftan eller gebursdagar når eg måtte late som om eg vart overraska og glad.

Og no. Denne boka som vart gøymd og som vi leita fram att. Som låg under madrassen min og brann:

Asbjørnsen og Moes erotiske folkeeventyr. Berre teikninga på framsida. Eit frodig kvinnfolk som står med breie bein og løftar på stakken sin, på bakken ligg ein mann på ryggen og kikar rett opp i ho.

Kan hende var vi merkelege ungar. Lenge hadde syster mi og eg eigne kodar.  Vi kunne seie eit ord eller ei setning frå boka til kvarandre for så å sprute ut i latter, heilt uforståeleg for dei andre, trudde vi. «Er det slik du fer åt med eggekviten» kunne vi plutseleg seie, eller «det er no berre pinnen i fjøsveggen».

Ein kveld eg løfta på madrassen var boka vekk. Nokon hadde oppdaga meg. Det var som eg plutseleg vart vaksen. Eller at eg var teke på fersk gjerning og skamma meg. Noko av spenninga var borte. Slik boka var. Og eg leita aldri meir.

I ettertid var det kan hende ikkje så dumt det foreldra mine gjorde. Som ein utilsikta pedagogikk. For vi vart glade i å lese bøker. Kan hende det er slik ein skal få ungar nysgjerrige på å lese. Å gjere bøkene hemmelege. Å gøyme dei litt unna. Legge ei bok i ei raud kasse med lokk på og seie at ingen får sjå oppi.

Tora Seljebø (f. 1973) bur i Trondheim. Ho har gjeve ut diktsamlinga Om kvelden blir namna ropa heim.

Tora sender stafettpinnen vidare og vil utfordre Veronika Erstad til å dele barnebokminnet sitt neste gong.

Boka kan lesast elektronisk hos Nasjonalbiblioteket på bokhylla.no. 

Foto: Eli Bjerkan